
Przyimki czasu – dni tygodnia, pory dnia i roku
Bardzo często na czas gramatyczny zdania wskazuje nam forma czasownika. W języku duńskim mamy jeszcze dodatkowe „ułatwienie”. W zależności od tego, czy chcemy stworzyć zdanie w czasie przeszłym, czy też w czasie przyszłym, wykorzystujemy inne przyimki czasu. Dzisiaj przyjrzymy się im więc nieco dokładniej.
Zacznijmy od przyimków stosowanych w odniesieniu do przeszłości
O tyle, o ile wyrażeń takich jak wczoraj (i går), czy przedwczoraj (i forgårs) trzeba się nauczyć, to reszta powinna wydawać się prosta. Jak można zauważyć, w większości przypadków dominuje przyimek i, a do pory dnia, czy nazwy dnia tygodnia, dodajemy końcówkę –s. Jeśli chodzi o lato – forma rzeczownika się nie zmienia, więc szczególną rolę odgrywa tu właśnie przyimek. Przy określeniu liczby dni dodajemy nie tylko przyimek for, ale również siden (możemy się umówić, że będzie to odpowiadać polskiemu „temu” we frazie „dwa dni temu”).
A co z przyszłością?
W języku duńskim czas przyszły możemy wyrazić również za pomocą czasu teraźniejszego. Właśnie wtedy potrzebne są nam przyimki. Spójrzcie na przykład:
Jeg besøger min mormor. - Odwiedzam moją babcię. Jeg skal besøge min mormor. - Odwiedzę moją babcię. (użycie czasu przyszłego) Jeg besøger min mormor i aften. - Odwiedzę moją babcię wieczorem. (czas przyszły utworzony "przy pomocy" wyrażenia przyimkowego)
Co do samego użycia różnych przyimków – można zauważyć, że do pór dnia, czy też określeń takich jak jutro i pojutrze używamy i, ale nie doklejamy do nich żadnych końcówek. Jeśli mówimy o dniach tygodnia – dodajemy przed nimi på, a ilość dni podajemy z przyimkiem om.
Każdego dnia, wieczoru, lata…
Jeśli chcemy przekazać, że robimy coś (zawsze lub często) o poranku, wieczorem, czy np. w piątek, z pomocą również przychodzą nam duńskie przyimki. Wystarczy, że przed rzeczownikiem dodamy om, a do formy podstawowej dołączymy końcówkę -en (czyli końcówkę rzeczownika określonego). Już wtedy nasz odbiorca wie, że mówimy o czynności, którą powtarzamy.
Uwe drikker kaffe om morgenen. - Uwe pije kawę rano/każdego ranka. Jeg spiller fodbold om fredagen. - Gram w piłkę nożną w piątki.
Co z weekendem?
Jak możecie zauważyć, w trzech tabelach został umieszczony weekend. W każdej z nich ma taką formę i – spokojnie – nie jest to błąd. Nieważne, czy mówimy o przeszłości, przyszłości, czy o czynnościach powtarzających się, zawsze będziemy używać wyrażenia i weekenden. Czyż nie miło ze strony Duńczyków, że tak nam to ułatwili?

